Na mocy dwóch rozporządzeń unijnych ustanowiona została procedura raportowania emisyjności wybranych kategorii towarów importowanych na teren obszaru celnego UE z terytoriów państw trzecich (tzw. procedura CBAM – z ang. Carbon Border Adjustment Mechanism, czyli Mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2).
- Kogo i jakich towarów dotyczy?
Podmioty dokonujące importu towarów wymienionych w załączniku I (link: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32023R0956rozporządzenia) rozporządzenia 2023/956, gdy towary te lub produkty przetworzone z tych towarów w wyniku procedury uszlachetniania czynnego, są wprowadzane do obrotu na terenie obszaru celnego UE. Obecnie dotyczy to takich grup towarów jak: cement, energia elektryczna, nawozy, żeliwo i stal, aluminium, chemikalia (wodór).
2. Importuję towary wskazane w załączniku I do rozporządzenia 2023/956 spoza UE na terytorium obszaru celnego UE. Jakich obowiązków muszę dopełnić?
W takim przypadku po stronie importera (co do zasady) powstaje obowiązek złożenia do Komisji Europejskiej kwartalnego sprawozdania zawierającego informacje o importowanych przez siebie towarach przywiezionych w danym kwartale, nie później niż jeden miesiąc po zakończeniu takiego kwartału.
Składanie sprawozdań zostało podzielone na dwa etapy:
- tzw. okres przejściowy (01.10.2023 – 31.12.2025 – trwa obecnie) – w tym czasie raportowanie emisyjności odbywa się na uproszczonych zasadach, w oparciu o domyślne wartości emisyjności, opublikowane przez Komisję, link: https://www.kobize.pl/uploads/materialy/materialy_do_pobrania/cbam/Warto%C5%9Bci_domy%C5%9Blne_dla_okresu_przej%C5%9Bciowego_CBAM.pdf)
oraz
2. okres docelowy (od 01.01.2026) – wraz z rozpoczęciem tego okresu nastąpi konieczność ustalania w pełni rzeczywistych wartości emisyjności importowanych towarów w oparciu o dokumenty dostarczane przez producentów importowanych towarów.
Terminarz składania sprawozdań za poszczególne okresy (okres przejściowy) został opublikowany przez Komisję Europejską i wygląda następująco:
3. Czy istnieją sytuacje, w których nie ma obowiązku składania sprawozdania do Komisji Europejskiej w procedurze CBAM?
Tak, taki wyjątek został przewidziany. Dotyczy to importu towarów wymienionych w załączniku I rozporządzenia 2023/956 na obszar celny UE o łącznej wartości nieprzekraczającej kwoty 150 EUR/przesyłkę, w ramach bagażu osobistego.
4. Jakie czynności należy podjąć, aby złożyć sprawozdanie w procedurze CBAM?
W pierwszym ruchu polecamy zapoznać się z przygotowaną przez Komisję Europejską broszurą, która krok po kroku przedstawia, jakich czynności należy dopełnić, aby skutecznie złożyć sprawozdanie w procedurze CBAM. Link:
5. Czym różni się składanie sprawozdań w procedurze CBAM w okresie przejściowym i okresie docelowym?
Sprawozdania za okres 01.10.2023 – 31.12.2023 oraz 01.01.2024-31.03.2024 i 01.04.2024-30.06.2024 mają charakter uproszczony – wypełnieniu podlegają tylko wybrane pola w formularzu (4-5 pól), przy czym przy wypełnianiu system sugeruje odpowiedzi, jakie trzeba wpisać.
Przy sprawozdaniach za kolejne okresy (III i IV kwartał 2024 i kwartały 2025) zaktualizuje się konieczność posługiwania się dodatkowymi dokumentami, pozyskanymi od producentów importowanych towarów, na podstawie których ustalana będzie rzeczywista wartość poziomu emisyjności danego towaru. Jednocześnie, z uwagi na trwający nadal okres przejściowy, Komisja Europejska dopuściła możliwość posługiwania się w składanych sprawozdaniach za te okresy także wartościami domyślnymi, jednakże w stopniu nie większym niż 20 % całkowitej wielkości emisji wbudowanych z towarów złożonych.
W okresie docelowym (od 01.01.2026) składane sprawozdania będą musiały obejmować w całości rzeczywiste wartości emisyjności poszczególnych towarów, w oparciu dokumenty dostarczone importerom przez producentów towarów. Składanie sprawozdań w procedurze CBAM będzie następowało w okresach rocznych. W sprawozdaniach deklarowana będzie ilość towarów przywiezionych do UE w poprzednim roku oraz związane z nimi emisje wbudowane (emisje gazów cieplarnianych). Na podstawie tak obliczonej wartości wbudowanych emisji, będą one rozliczane odpowiednią liczbą dedykowanych jednostek emisji tzw. certyfikatów CBAM. Certyfikaty CBAM importerzy będą musieli wcześniej zakupić i posiadać na swoim rachunku w rejestrze CBAM.
W związku z powyższym, począwszy od sprawozdania za III kwartał 2024 i kolejne okresy, bardzo istotnym jest, aby importerzy towarów podlegających raportowaniu emisyjności w procedurze CBAM prowadzili odpowiednią komunikację nakierowaną na pozyskanie danych o emisjach związanych z importowanymi towarami. Wzór takiej komunikacji został opublikowany przez Komisję Europejską na oficjalnej stronie dot. procedury CBAM, link:
(https://taxation-customs.ec.europa.eu/document/download/2c15cd0e-2447-4ef8-ab70-68b80b66ede8_en?filename=CBAM%20Communication%20template%20for%20installations_en_071123.xlsx oraz https://taxation-customs.ec.europa.eu/document/download/8d00a979-e57d-4e53-a11f-8b01370236a9_en?filename=Communication-template-examples.zip)
6. Jak wygląda metodologia szacowania wbudowanych emisji na potrzeby składanych sprawozdań w procedurze CBAM? Jakimi dokumentami należy się w tym celu posłużyć?
Zarówno w części okresu przejściowego (obecnie III i IV kwartał 2024 i kwartały 2025), jak i w okresie docelowym (od 01.01.2026) koniecznym stanie się oszacowanie oraz monitorowanie przez importerów wartości wbudowanych emisji towarów.
W tym celu należy posłużyć się metodologią Komisji Europejskiej opracowaną specjalnie na potrzeby składania sprawozdań w procedurze CBAM. W zależności od rodzaju importowanego towaru, założenia tej metodologii mogą ulegać nieznacznym modyfikacjom, co też podyktowane jest zachodzącymi różnicami w procesie produkcji poszczególnych towarów.
Szczegółowe objaśnienie metodologii Komisji Europejskiej, z podziałem na poszczególne rodzaje towarów, znajduje się w opublikowanych wytycznych Komisji Europejskiej, rozdział 6, link:
Co do dokumentów, Komisja Europejska nie przesądza, jakie konkretnie dokumenty mogą posłużyć importerom do oszacowania wbudowanych emisji na potrzeby składanych sprawozdań w procedurze CBAM. Najistotniejszy w tym kontekście jest cel, tj. zapewnienie, aby analiza treści zgromadzonej dokumentacji pozwalała na odtworzenie dokonanych przez importera obliczeń, jak i danych, którymi się posłużył.
7. Czy sprawozdania w procedurze CBAM może składać tylko sam importer?
Nie, nie ma takiej konieczności. Przepisy dopuszczają również możliwość spełnienia obowiązku sprawozdawczego ciążącego na importerze przy pomocy innych podmiotów, np. pośredniego przedstawiciela celnego, jeżeli importer ma siedzibę poza Unią lub jeżeli pośredni przedstawiciel celny wyraził zgodę na obowiązki sprawozdawcze. Warto przy tym pamiętać, że pośredni przedstawiciel celny ma prawo nie wyrazić zgody na wykonywanie obowiązków sprawozdawczych importera, o czym powiadamia go niezwłocznie.
8. Czy za niedopełnienie obowiązków sprawozdawczych grozi importerowi kara?
Tak, w przepisach przewidziane zostały sankcje za niedopełnienie obowiązków sprawozdawczych. Są to kary pieniężne oscylujące w granicach od 10 do 50 EUR za tonę niezgłoszonych emisji.
Kary stosowane są w następujących przypadkach:
- w przypadku, gdy importer objęty obowiązkiem sprawozdawczym nie podjął niezbędnych działań w celu dopełnienia obowiązku złożenia sprawozdania CBAM lub
- w przypadku gdy sprawozdanie CBAM jest nieprawidłowe lub niekompletne, a importer objęty obowiązkiem sprawozdawczym nie podjął niezbędnych działań w celu skorygowania sprawozdania CBAM, jeżeli właściwy organ wszczął procedurę korekty.
***
Nasza Kancelaria chętnie odpowie na Państwa wszelkie pytania związane z CBAM.
Michał Małas – radca prawny
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2023/956 z dnia 10 maja 2023 r. ustanawiające mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 oraz powiązane z nim rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 2023/1773 z dnia 17 sierpnia 2023 r. ustanawiającego zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 w odniesieniu do obowiązków sprawozdawczych do celów mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 w okresie przejściowym.