Roszczenie trzykrotności wynagrodzenia w przypadku zawinionego naruszenia praw autorskich jest niezgodne z Konstytucją

W dniu 23 czerwca 2015 r. zapadł wyrok Trybunału Konstytucyjnego na skutek rozpoznania skargi konstytucyjnej dotyczącej ochrony majątkowych praw autorskich oraz wysokości wynagrodzenia twórcy.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych w zakresie w jakim przyznaje twórcy roszczenie o zapłatę sumy w wysokości trzykrotności wynagrodzenia w przypadku zawinionego naruszenia praw autorskich jest niezgody z Konstytucją.

Trybunał uznał, że ustawodawca zbyt daleko posunął się w kwestii ochrony ich praw autorskich naruszając wolność majątkową osób naruszających w sposób zawiniony autorskie prawa majątkowe. W opinii Trybunału, tak wysokie wynagrodzenie odrywa się od poniesionej przez twórcę szkody, ponieważ zaburzona jest proporcja pomiędzy wielkością poniesionej szkody a wysokością odszkodowania.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Niniejszy wyrok został ogłoszony w dniu 01 lipca 2015 r. Zatem od tego dnia twórcom nie przysługuje uprawnienie żądania kwoty stanowiącej trzykrotność wynagrodzenia, mogą oni jedynie dochodzić odszkodowania na zasadach ogólnych lub – na chwilę obecną – dwukrotności wynagrodzenia, w przypadku gdy naruszenie było niezawinione.

Trybunał rozważał zgodność regulacji z przepisami Konstytucji RP i uznał, że przedmiotowa regulacja dotycząca wynagrodzenia twórcy narusza zasadę proporcjonalności, która z kolei jest powiązana z zasadą sprawiedliwości społecznej. Trybunał dopatrzył się również naruszenia zasad systemowych prawa cywilnego, które znajdują oparcie w zasadzie sprawiedliwości społecznej.

Trybunał nie odniósł się do regulacji przewidującej możliwość żądania przez twórcę dwukrotności wynagrodzenia w przypadku niezawinionego żądania, ponieważ skargą objęty był jedynie regulacja dotycząca trzykrotności kwoty wynagrodzenia. Trybunał może jednak dokonać szerszej wykładni w uzasadnieniu do wyroku, zatem możliwe że poznamy stanowisko TK w tym zakresie po opublikowaniu uzasadnienia do niniejszego wyroku. Zgodnie z przepisami ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, termin na publikację uzasadnienia do wyroku wynosi miesiąc od dnia ogłoszenia wyroku.

Rafał Malujda – Kancelaria Radcy Prawnego