Przedsiębiorca konsumentem? Krótka analiza nowelizacji kodeksu cywilnego

Już od 1 czerwca 2020 r. obowiązują zmiany w kodeksie cywilnym dotyczące osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Regulacje te wprowadzone są ustawą z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych, ogłoszonej w polskim Dzienniku Ustaw w dniu 8 sierpnia 2019 r., a której wejście w życie nastąpiło z dniem 1 stycznia 2020.

Nowe przepisy będą zapewniać większą ochronę konsumencką, gdyż swoim zakresem będą również obejmować określoną grupę przedsiębiorców. Jest to uwarunkowane uzasadnioną potrzebą zwiększenia ochrony osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą.

Kogo dotyczą zmiany?

Zgodnie z ustawą z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych zmiany przewidziane w kodeksie cywilnym obejmą osoby fizyczne, które zawierają z innym przedsiębiorcą umowę związaną bezpośrednio z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą lub zawodową, lecz nieposiadającą dla niej charakteru zawodowego.

Jaki jest przedmiot zmian?

Przedsiębiorca prowadzący małą działalność gospodarczą został objęty ochroną przewidzianą uprzednio dla konsumentów. Ochrona ta w szczególności dotyczy stosowania klauzul abuzywnych, rękojmi za wady, a także swoim zakresem obejmuje odstąpienie od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa.

 Klauzule abuzywne

Zgodnie z treścią obowiązującego art. 385⁵ kodeksu cywilnego przepisy dotyczące konsumenta, zawarte w art. 385¹–385³ kodeksu cywilnego , stosuje się do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla niej charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Oznacza to, że osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą w przypadku zawarcia umowy, która nie ma dla niej charakteru zawodowego, będzie mogła powoływać się na klauzule abuzywne, gdy postanowienia umowy przez nią zawartej będą w rażący sposób naruszać jej interes w sposób wskazany przepisami.

Jednakże czym jest ów charakter zawodowy umowy? Jest to sytuacja, gdy dany przedmiot jest kupowany “na firmę”, jednak nie będzie on wykorzystywany w celach jej prowadzenia, zgodnie z działalnością wskazaną w CEIDG. Oznacza to, że taka ochrona będzie przysługiwała przedsiębiorcy, zależnie od związku zawieranej umowy z jego działalnością gospodarczą, czyli jej zawodowego charakteru. Przykładowo, przez przedsiębiorcę zostanie zakupiony odkurzacz, gdzie przedsiębiorca prowadzi biuro informatyczne. Nie jest to zakup związany z zawodowym charakterem jego działalności, co za tym idzie, przysługuje mu możliwość powołania się na klauzule abuzywne.

Rękojmia za wady

W oparciu o nowo wprowadzony art. 556⁴ kodeksu cywilnego przepisy rękojmi za wady obejmujące swym zakresem konsumenta, również dotyczyć będą osób fizycznych zawierających umowę bezpośrednio związaną z ich działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiadają one dla nich charakteru zawodowego wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nich działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Ustawodawca wskazał jeden wyjątek, mianowicie art. 558 § 1 kodeksu cywilnego zdanie drugie nie będzie miał zastosowania wobec ww. przedsiębiorcy.

Sprzedaż rzeczy wadliwych

Wskazać należy również skutki wprowadzenia art. 576⁵  kodeksu cywilnego. Jest on umiejscowiony w dziale zatytułowanym „Roszczenia sprzedawcy w związku z wadliwością rzeczy sprzedanej”. Według wprowadzonych zmian przepisy zawarte w ww. dziale również stosuje się do osób fizycznych zawierających umowę bezpośrednio związaną z ich działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiadają one dla nich charakteru zawodowego wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nich działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

W związku z powyższym w transakcjach nie mających charakteru zawodowego dla nabywcy będzie obowiązywało domniemanie istnienia wady w chwili zakupu, a w przypadku, w którym sprzedawca zaproponuje usunięcie wady, indywidualny przedsiębiorca będzie mógł żądać wymiany rzeczy na nową. Natomiast kiedy sprzedawca nie ustosunkuje się do reklamacji w ciągu 14 dni, będzie to oznaczało, że reklamacja została uznana.

Podsumowanie

Analizując powyższe zmiany pierwszym, na co należy zwrócić uwagę, jest kwestia tego czy przedsiębiorca zawsze będzie chroniony jak konsument. Otóż nie. Przedsiębiorca będzie chroniony jak konsument tylko wtedy, gdy będzie zawierał umowy nieposiadające dla niego charakteru zawodowego, których nie zawiera w ramach dokonywanych codziennie czynności wynikających z przedmiotu działalności gospodarczej, który wskazał w CEIDG.

Oznacza to, że przy zawieraniu umów, koniecznym będzie sprawdzenie, co strona kupująca ma wpisane w CEiDG jako przedmiot działalności zawodowej.

Reasumując, przedsiębiorca zawierający z innym przedsiębiorcą umowę, niemającą dla niego charakteru zawodowego, będzie mógł powoływać się na klauzule abuzywne, skorzystać z rękojmi za wady, a także odstąpić od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa w terminie wskazanym w kodeksie cywilnym (14 dni). Co ważne, nadal możliwym jest stosowanie zapisów w umowie umożliwiających rozszerzenie, ograniczenie czy nawet wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi.