Rozporządzenie ogólne dotyczące polityki spójności 2014 – 2020

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 (Dz. Urz. UE 2013, L 347/320) to tzw. rozporządzenie ogólne nowego okresu programowania.

W celu maksymalnego zwiększenia wpływu polityki na osiąganie priorytetowych celów UE Rozporządzenie wzmocnić proces planowania strategicznego. Rozporządzenie wprowadza wspólne ramy strategiczne, umowy partnerstwa oraz listy celów tematycznych zgodnych ze strategią ?Europa 2020″. Wspólne ramy strategiczne, określają kluczowe działania niezbędne do osiągnięcia priorytetów UE. Są też źródłem wytycznych w kwestii planowania dotyczących wszystkich funduszy, w tym EFROW i EFMR, oraz stymulują lepszą koordynację różnych narzędzi strukturalnych UE. W umowach partnerstwa, uzgodnionych między Komisją a państwami członkowskimi, zostanie określony wkład ogólny poszczególnych krajów w realizację celów tematycznych oraz zaangażowanie w konkretne działania prowadzące do osiągnięcia celów strategii ?Europa 2020″. Ramy wykonawcze będą zawierać jasno zdefiniowane i wymierne cele. Wskazane zostały również kierunki interwencji polityki spójności.

Rozporządzenie ustanowiło przyjęcie bardziej zintegrowanego podejścia do inwestycji UE, w tym wspólnych zasad kwalifikowania i zasad finansowych, oraz dało możliwość wprowadzenia opcjonalnych programów wielofunduszowych dla EFRR, EFS i Funduszu Spójności (art. 26 i nast. Rozporządzenia). W rozporządzeniu uregulowano także zintegrowane podejście do rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność, które ułatwia realizację lokalnych strategii rozwoju przez grupy społeczne, takie jak m.in. władze lokalne, organizacje pozarządowe oraz partnerzy gospodarczy i społeczni (art. 32 i nast. Rozporządzenia). Podejście to jest oparte na inicjatywie LEADER na rzecz rozwoju obszarów wiejskich.

Rozporządzenie zwiększyło rolę nowoczesnych instrumentów finansowych poprzez rozszerzenie ich zakresu (np. pożyczka, gwarancja, leasing ? art. 37 i nast.), zwiększono elastyczność i efektywność ich ram wykonawczych oraz poprzez zachęcanie do skorzystania z nich jako skuteczniejszej alternatywy lub jako środka uzupełniającego tradycyjne subwencje. Instrumenty finansowe można stosować w odniesieniu do wszelkiego typu możliwych do osiągnięcia celów polityki określonych w programach, aby zagwarantować inwestowanie w projekty, które zapewniają odpowiednio wysoki wskaźnik zwrotu z inwestycji w sytuacjach niedoskonałości rynku.

Należy również wskazać, iż nowe Rozporządzenie ogólne, wprowadza rozróżnienie pomiędzy poszczególnymi regionami mniej lub bardziej rozwiniętymi. Przepisy wprowadzają nie znaną również dotąd kategorię regionów w fazie przejściowej. Powyższy zabieg ma na celu skoncentrowanie środków pochodzących z funduszy europejskich w zależności od wysokości produktu krajowego brutto w danym regionie. I tak do kategorii regionów mniej rozwiniętych należą te regiony, których PKB na mieszkańca wynosi mniej niż 75% średniego PKB w krajach UE-27. Regiony w fazie przejściowej to regiony, których PKB na mieszkańca wyniesie 75-90% średniego PKB w krajach UE-27. Natomiast regiony bardziej rozwinięte to te regiony, w których PKB na mieszkańca przekracza 90% średniego PKB w krajach UE-27. Rozporządzenie określa ramy finansowe pomocy w art. 91, jak również określa zasoby na poszczególne cele ? art. 92.

Rozporządzenie zachowuje dotychczasowe ramy programowania, zachowując regulacje odnoszące się do prowadzenia programów operacyjnych jak i osi priorytetowych. Aby zwiększyć skuteczność programów polityki spójności rozporządzenie wdraża proces planowania bardziej ukierunkowany na wyniki. Rozporządzenie w tym zakresie wprowadza specyficzny rodzaj działania, tzw. wspólny plan działań. Plan ten może jest definiowany i zarządzany w powiązaniu z wynikami, które będą się przyczyniać do realizacji celów programu.

Rozporządzeniem ogólnym Komisja została upoważniona do wprowadzenia Europejskiego kodeksu postępowania służącego wspieraniu państw członkowskich oraz ułatwieniu im organizacji partnerstwa. Kodeks postępowania określa ramy, w których państwa członkowskie zgodnie z ich instytucjonalnymi i prawnymi ramami, jak również kompetencjami krajowymi i regionalnymi, realizują partnerstwo. Kodeks postępowania z pełnym poszanowaniem dla zasad pomocniczości i proporcjonalności

Rozporządzenie wprowadza również nowe regulacje dotyczące możliwości ustanowienia przez państwo komitetu monitorującego dla większej liczby programów dofinansowanych z EFSI. O składzie komitetu monitorującego decyduje państwo członkowskie, przy zastrzeżeniu że składa się on z przedstawicieli stosownych instytucji państwa członkowskiego i instytucji pośredniczących oraz przedstawicieli partnerów. Komitet monitorujący zbiera się co najmniej raz w roku i dokonuje przeglądu wdrażania programu i postępów poczynionych na drodze do osiągnięcia jego celów. Bierze przy tym pod uwagę dane finansowe, wspólne wskaźniki i wskaźniki specyficzne dla programu, w tym zmiany w wartości wskaźników rezultatu i postępy w osiąganiu wartości docelowych ujętych ilościowo oraz celów pośrednich określonych w ramach wykonania.