Należyta staranność (due diligence) w kontekście EUDR – jak jej dochować?

Jak już pisaliśmy na https://malujda.pl/eudr/ 31 maja 2023 roku, w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, zostało opublikowane Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1115 w sprawie udostępniania na rynku unijnym i wywozu z Unii niektórych towarów i produktów związanych z wylesianiem i degradacją lasów oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 995/2010 – dalej zwane jako „EUDR”.

Celem rozporządzenia było zwiększenie kontroli nad obrotem i dystrybucją tzw. „towarów odnośnych”, to znaczy takich, których produkcja i obrót może przyczyniać się do wylesiania i degradacji leśnej fauny i flory. Przykładami towarów odnośnych mogą być skóry, drewno, czy ziarna kakaowca (pełna lista towarów odnośnych jest dostępna do wglądu w załącznikach do EUDR).

Rozporządzenie kładzie szczególny akcent na wymóg dochowania należytej staranności (due diligence) przez podmioty (zarówno osoby fizyczne jak i prawne), które w ramach działalności handlowej, wprowadzają odnośne towary do obrotu lub zajmują się ich dystrybucją. Podmioty te zostały również zobligowane do przedkładania stosownych oświadczeń o dochowaniu należytej staranności upoważnionym organom przed wprowadzeniem towarów odnośnych po raz pierwszy do obrotu lub dystrybucji. Takie oświadczenie powinno obejmować trzy elementy, a mianowicie wymogi informacyjne (m.in. informację czy produkt nie powoduje wylesiania lub czy został wyprodukowany zgodnie z przepisami kraju), ocenę ryzyka i środki zmniejszające ryzyko uzupełnione obowiązkami sprawozdawczymi.

Tak znaczny nacisk na dochowywanie należytej staranności przez podmioty objęte rozporządzeniem jest uwarunkowana celem EUDR, bezpośrednio powiązanym z unijną polityką klimatyczną. Jak stanowi preambuła EUDR, w celu zwiększenia wkładu Unii w powstrzymanie wylesiania i degradacji lasów oraz zapewnienia, aby nie wprowadzać do obrotu ani nie wywozić z tego rynku produktów pochodzących z łańcuchów dostaw związanych z wylesianiem i degradacją lasów, nie należy wprowadzać do obrotu, udostępniać na rynku odnośnych produktów ani ich z niego wywozić, chyba że nie powodują one wylesiania i zostały wytworzone zgodnie z właściwymi przepisami kraju produkcji. Aby potwierdzić taki stan rzeczy, należy zawsze dołączać do nich oświadczenie o należytej staranności. Systemy należytej staranności należy opracować w taki sposób, aby zapewniały dostęp do informacji na temat źródeł i dostawców towarów i produktów wprowadzanych do obrotu, w tym informacji wskazujących na spełnienie wymogów dotyczących niepowodowania wylesiania i degradacji lasów oraz wymogu legalności.

Na mocy Rozporządzenia Wykonawczego Komisji (UE) 2024/3084 z dnia 4 grudnia 2024 r. w sprawie funkcjonowania systemu informacyjnego przewidzianego w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1115 w sprawie udostępniania na rynku unijnym i wywozu z Unii niektórych towarów i produktów związanych z wylesianiem i degradacją lasów, został uruchomiony System Informacyjny EUDR, za pośrednictwem którego podmioty mogą składać Oświadczenia Należytej Staranności. Pozwoli to na znaczne usprawnienie ogółu procedury związanej z wykazywaniem należytej staranności.

W związku z licznymi wątpliwościami, czego dokładnie ma dotyczyć wspomniane oświadczenie o dochowaniu należytej staranności oraz jak należycie je sporządzić, Komisja Europejska opracowała oraz opublikowała „Podręcznik użytkownika systemu informacyjnego EUDR”, który tłumaczy m.in. jak utworzyć konto na platformie EUDR, jak rozporządzać rolami innych użytkowników w zakresie swojego przedsiębiorstwa, czy wreszcie – jak stworzyć i przesłać oświadczenie o należytej staranności (ONS).

Komisja Europejska w Podręczniku postawiła na formę wizualną, która w niezwykle przejrzysty sposób (w dużej mierze za pomocą zrzutów ekranu z systemów) tłumaczy, gdzie dokładnie podmiot ma umieścić konkretne dane dotyczące jego przedsiębiorstwa oraz towarów odnośnych, które ma zamiar wprowadzić do obrotu rynkowego lub dystrybucji.

Link do Podręcznika użytkownika systemu informacyjnego EUDR w wersji polskiej (dostępny po pobraniu): https://circabc.europa.eu/ui/group/34861680-e799-4d7c-bbad da83c45da458/library/74b7b20d-448a-4e0f-9b31-73440a6886ce/details

Michał Piórkowski – asystent prawny